Metodoloji ve Kısıtlılıklar

Veri Kaynakları

Bu veritabanında yer alan bilgiler çeşitli haber siteleri, ana akım medya ve yerel gazeteler gibi kamuya açık basın kaynaklarından derlenmiştir. Veri toplama sürecinde:

• Birincil veri kaynaklarından (Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, Anıt Sayaç gibi) alınan veriler detaylı şekilde gözden geçirilmiştir
• Orijinal haber kaynaklarına gidilerek bilgilerin kapsamı genişletilmiştir
• Mümkün olduğunca çoklu kaynak kontrolü (cross-check) yapılmıştır
• Tüm haberler baştan sona okunarak detaylı analiz yapılmıştır

Haber Kaynağı Çeşitliliği

Projemizin amaçlarından biri, haber kaynağı çeşitliliğini sağlayacak şekilde kapsamlı bir veritabanı oluşturmaktır. Ancak bazı vakalar için:

• Sansasyon yaratmayan vakalar için haber takibi neredeyse yok denecek kadar azdır
• Artık tedavülden kalkan web sitelerinin yayınladıkları haberler, sitelerle birlikte yok olmuştur
• URL linkleri değişmekte veya ölü linkler oluşmaktadır
• Bazı arşiv sitelerinden eski haberlere erişmek mümkün olsa da, bu her zaman için geçerli değildir

Bu nedenle, kapsamlı bir veritabanı oluşturmanın önemi daha da artmaktadır.

Kısıtlılıklar ve Zorluklar

1. Medya Kaynaklı Kısıtlılıklar

• 5N 1K Eksikliği: Haber siteleri genel olarak 5N 1K (Ne, Nerede, Ne zaman, Kim, Nasıl, Niçin) kuralına uymamaktadır. Bu durum, veritabanı oluştururken eksik veri oranının yüksek olmasına sebep olmaktadır.
• Muğlak İfadeler: Vaka ile ilgili yeterince bilgi olmadığında, haber hazırlayan kişiler "bilinmeyen bir sebeple", "bir tartışma sebebiyle" gibi muğlak ifadeler kullanmaktadır. Bu durum cinayet sebebini tayin ederken zorluk yaratmaktadır.
• Subjektivite: Gazete haberleri subjektivite içerebilmektedir. Farklı gazete ve haber siteleri gibi kaynaklarda aynı olay için farklılıklar olabileceği kabul edilmelidir.
• Kopyala-Yapıştır Habercilik: Ana akım medya tarafından paylaşılan haberlerin kopyala-yapıştır şeklinde veya biraz değiştirilerek benzer versiyonlarının diğer haber sitelerinde dağıtılması yaygındır. Bu durum, farklı kaynaklardan bilgi edinmeyi zorlaştırmaktadır.
• Haber Takibi Eksikliği: Bir kere haber yayınlandığında, cinayet sebebi ilk haberdeki detayda saklı kalır. Daha sonra pek çok gelişme yaşanmış, birçok yeni kanıt bulunmuş ve işin aslı ilk haberdeki gibi olmadığı görülmüş olsa bile, bazı yayıncılar ilk gördükleri haberi yayınlar ve bu bilgi böyle kalır.
• Vakaların Sonuç Belirsizliği: Bazı vakalarda mağdurların yaşam mücadelesi devam ederken haber akışı kesilmekte, vakanın nihai sonucu (ölüm, iyileşme vb.) medyada takip edilememektedir. Bu durum, araştırmacıları mevcut verilerle kategorizasyon yapmaya zorlamakta ve vaka sonuçlarının belirsiz kalmasına neden olmaktadır.
• Şüpheli/Sanık Beyanlarının Güvenilirliği: Medya raporlarında yer alan şüpheli veya sanık beyanları, savunma stratejileri çerçevesinde şekillenebilmekte ve olayın gerçek dinamiklerini yansıtmayabilmektedir. Bu beyanların doğruluğu ancak hukuki süreç tamamlandığında netlik kazanmaktadır. Dolayısıyla, haber kaynaklı verilerde bu tür beyanlardan kaynaklanan belirsizlikler bulunmaktadır.

2. Coğrafi ve Sosyo-Demografik Kısıtlılıklar

Doğu, güney veya kuzey Anadolu gibi sosyo-demografik olarak daha kapalı ve medya erişiminin kısıtlı olduğu bölgelerde vaka sayıları az görünebilir. Bu durum, bu bölgelerde kadın cinayetlerinin az olduğu anlamına gelmez; aksine, medya takibinin yetersiz olduğunu gösterir.

3. Hukuki Süreç Kısıtlılıkları

• Henüz hukuki süreç devam ediyor olabilir veya her vaka için medyada hukuki süreç takibi yapılamamaktadır
• Hukuki süreçler çok karmaşıktır: Bazen suçlu sanılan kişi hüküm giyer fakat yıllar sonra suçsuz olduğu anlaşılır. Ya da tam tersi olur.
• Bazen yıllarca kanıt-delil yetersizliğinden suçlu tespit edilemez ama hakikat bir gün ortaya çıkar
• Bazen mahkeme ceza verir ama istinaf bozar
• 2008 yılında olan bir cinayet 2023 yılında karara bağlanabiliyor ve aydınlatılabiliyor
• Hukuki süreç veya konunun hassasiyeti sebebiyle gizlilik kararı getirilebiliyor

4. Kategorizasyon ve Sınıflandırma Zorlukları

Literatürde bir femicide tanımı var ancak bu vakaların hepsi ona uymayabilir. Faili meçhul, şüpheli ölümler, kaza süsü verilerek gerçekleştirilen cinayetler, faillerin birtakım bahaneler arkasına sığınarak işledikleri cinayetler, birini korumaya çalışırken ölenler, kaza kurşununa can verenler, nefret cinayetleri vb. pek çok farklı durum vardır.

Ortak payda: Şiddet, kadınlar, adalet ve toplumsal cinsiyet. Ancak basına yansıyan verinin azlığı, bu ayrımları yapmak için elimizi kolumuzu bağlamaktadır.

Standardizasyon Sorunu

Literatürde cinayetlerle ilgili çeşitli sınıflandırmalar ve kategoriler vardır. Ancak veri kaynağımızı bu sınıflandırmalara uydurmak yerine, elimizdeki veriye göre bir sınıflandırma yapmak durumunda kaldık. Bu yaklaşım, verinin doğasına daha uygun olduğu için tercih edilmiştir.

Çoklu Sebepler

Cinayet sebeplerinin çeşitli olması ve sınıflandırma sorunları sebebiyle, bir cinayet birden fazla sebebe dayanabilmektedir. Ayrıca:

• Bir cinayet sebebi diğer cinayet sebeplerine kaynak teşkil edebilir
• Bazı sebepler birincil tetikleyici sebeplerken, bazıları ikincil hazırlayıcı sebepler arasında yer alabilir
• Cinayetler genelde sistematik, kümülatif şiddete dayanmaktadır

Örnek: Eğer haberde şiddet geçmişi belirtilmişse, boşanmanın sebebi olan fiziksel şiddet olarak sınıflandırılabilir. Ancak bu, sadece bir sebep değildir; ardında yıllarca süren sistematik bir şiddet süreci vardır.

Veritabanı Geliştirme Süreci

Veri toplama ve analiz sürecinde karşılaşılan zorluklar:

• Veri kaynaklarından temin edilen verilerde büyük sorunlar vardı: Database mantığına aykırı dizayn edilmiş, eksik veya kısmen hatalı veriler
• Bu veriler kapsamlı bir şekilde gözden geçirildi ve düzeltildi
• Haberleri okudukça ve literatür bilgisi arttıkça, database sisteminde bazı değişikliklere gitmek zorunda kalındı
• Cross-check yapma çabalarına rağmen, bu her zaman mümkün olmadı. Bu sebeple "tespit edilemeyen" veya "diğer sebepler" olarak tanımlanabilecek pek çok vaka ortaya çıktı

Veri Güvenilirliği ve Değişkenlik

Haber kaynaklarında tespit edilen sorunlar:

• Bir haberde belirtilmeyen bir detay (örneğin korunma talebi), başka bir haberde belirtilebiliyor
• Yıllar sonra yeni detaylar ve bilgiler ortaya çıkabiliyor
• Yakınlar da toplumsal baskılar dolayısıyla sebebi gizliyor veya çok duyulsun istenmiyor olabilir
• Haber sayısı arttıkça olayın sebepleri karmaşıklaşıyor; haber sayısı azaldıkça ya çok doğru ya da doğruluktan uzaklaşıyor

Özel Notlar ve Açıklamalar

Nefret Cinayetleri

Nefret cinayetleri ile ilgili basındaki dikkat ve farkındalığın az olduğu, bu tarz haber yapanların sayıca az olduğu dolayısıyla kaynak yetersizliğinden, haber kaynağı çeşitliliği ve sayısı istatistiklere de yansımış bulunmaktadır.

Şikayet ve Koruma Kararları

Şikayette bulunma durumu şöyle değerlendirilmiştir:

• Uzaklaştırma kararı, daha öncesinde veya ölüm anında da olabilir
• Bazı durumlarda haberde uzaklaştırma kararı için şikayette bulunulduğu ancak böyle bir karar alınamadığı belirtilmektedir
• Uzaklaştırma kararı süresi bitmiş olabilmektedir
• Bazen sadece şikayette bulunulduğu veya sığınma evine sığınıldığı bilgisi yer almaktadır
• Haberde belirtildiyse, ŞÖNİM başvuruları bu kapsamda değerlendirilmektedir

SEO ve Haber Erişilebilirliği

Bazı haber siteleri bu konuda özel sayfalar, raporlar açmış veya etiketler oluşturarak bu haberleri özel bir kategoride veya RSS ile yayınlamaktadır. Ancak bunlar parmakla sayılacak kadar azdır. SEO ayarları da haberlere erişimde önemli rol oynamaktadır.

Sonuç

Bu veritabanı ve haritalar, kadın cinayetlerinin mekânsal ve zamansal dağılımını anlamak için bir araçtır. Tüm kısıtlılıklarına rağmen, bu çalışmanın toplumsal farkındalık yaratmaya ve politika yapıcılara veri sağlamaya katkıda bulunacağına inanıyoruz.

Veri seti halen geliştirme aşamasındadır. Sürekli güncellenmekte ve iyileştirilmektedir.

Dezenformasyon yaratmak istemiyoruz. Bu nedenle tüm kısıtlılıkları açık bir şekilde paylaşıyoruz.